Noodlot - Louis Couperus

Auteur: Louis Couperus
Titel: Noodlot
Uitgever: Veen Uitgevers, Utrecht
Jaar van uitgave: 1986
Druk: 16e
Jaar van eerste uitgave: 1891
Aantal bladzijden: 158

Genre: (psychologische) roman

Samenvatting
Frank Westhove is een rijke Nederlandse ingenieur, wonend in Londen. Het noodlot bepaalt dat Bertie, een vriend van Frank, in Londen terechtkomt. Arm als hij is, komt hij zijn rijke vriend Frank opzoeken, voor onderdak en eten. Een groot deel van Bertie’s leven heeft hij in de VS rond gezworven. Frank neemt hem direct mee naar zijn woning, White-Rose. Bertie krijgt toestemming om een paar weken, gezellig te blijven. Het leven van Frank is rijk en luxe. Na een paar maanden steekt de verveling zijn kop op en besluiten de beide vrienden voor een paar dagen naar Noorwegen te gaan.

In Noorwegen ontmoeten ze Sir Archibald en zijn dochter Eve, ook wonend in Londen. De volgende dagen trekken ze gezamenlijk op. Frank en Eve worden verliefd op elkaar. Bertie is bang dat hij zijn vriend hierdoor zal verliezen en weer veroordeeld wordt tot het lijden van een armoedig bestaan. Frank voorziet hem namelijk in zijn levensonderhoud. 
Terug in Engeland brengt Frank een bezoek aan Eve. Die avond komt hij thuis als haar verloofde. Bertie is bang dat hij door een huwelijk het huis uitgezet wordt. Op een dag ziet Eve Frank met een andere vrouw lopen. Ze begint sterk te twijfelen aan zijn liefde voor haar 
(Eve). Bertie wakkert die twijfels aan. Ze confronteert hem hiermee, maar Frank ontkent. Hij misprijst haar wantrouwen en slaat haar zelfs. Ze verlaten elkaar en Bertie ziet zijn kans schoon om Frank weer voor zichzelf te winnen. Na een maand krijgt Frank berouw en besluit haar een brief te schrijven. De enige die van Frank zijn brieven op de hoogte is, is Bertie. Hij koopt de bediende van de Rhodes om, met geld dat hij van Frank heeft gehad voor het aflossen van oude schulden, zodat die bediende de brieven van Frank onderschept. Frank die steeds maar geen reactie krijgt op zijn brieven wil er persoonlijk heen gaan, wat Bertie hem te zeerste afraad. Op aandringen van Bertie trekken ze twee jaar lang de wereld rond. Bij toeval komen ze in Scheveningen Eve weer tegen. Bertie had haar al eerder gezien dan Frank, maar vluchten had toch geen zin, het noodlot ontloop je immers niet. De liefde tussen Eve en Frank bloeit direct weer op. Al snel komt boven tafel dat iemand de brieven van Frank heeft achtergehouden. De conclusie is dan snel getrokken. Bertie was als enige op de hoogte. Frank confronteert zijn vriend met deze ontdekking en Bertie geeft toe. Frank is woedend en kan zich niet beheersen. Hij slaat zijn vriend dood. Als hij beseft wat hij heeft gedaan, geeft hij zichzelf aan bij de politie. Frank wordt veroordeeld tot twee jaar gevangenisstraf.

Als hij zijn straf heeft uitgezeten, krijgt hij een eenvoudige baan aangeboden, die hij aanneemt. Eve wil nog steeds met Frank trouwen, maar haar vader is daar niet gelukkig mee. Hij vindt dat zijn dochter geen moordenaar verdient en Frank deelt daarin zijn mening. Eve is het hier niet mee eens. Frank is en zal voor haar altijd de enige zijn. Frank heeft een flesje vergif bij zich om zelfmoord te plegen. Eve vindt het en gooit het van schrik weg, het flesje barst. Door het noodlot is het enkel gebarsten en het gif zit er nog in. Zij ziet het als het 
grootste geluk om samen te sterven en het geluk te vinden in het paradijs. Eve drinkt de helft op en reikt het vervolgens aan Frank. In elkanders armen sterven ze dan.

Literaire stroming van dit boek is Naturalisme.

Uitgangspunten van het Naturalisme zijn:

-       De mens is onvrij, alles wordt bepaald door erfelijkheid, opvoeding en milieu (determinisme)

-       De mens is overgeleverd aan krachten die sterker zijn dan hijzelf (fatalisme; noodlot waaraan niet te ontkomen valt)

Kenmerken Naturalisme:

1.    De hoofdpersoon heeft een zwak gestel (zwakte/ziekte, somberheid, verveling, decadentie).

2.    Vaak is het verhaal een geschiedenis van een ontnuchtering (bv. teleurstelling in de liefde).

3.    De hoofdfiguur wordt volledig bepaald door erfelijkheid, opvoeding en milieu.

4.    De schrijver kiest partij tegen de burgerij/goede stand en heeft oog voor de kleine man.

5.    Belangstelling voor seksualiteit: er wordt onomwonden geschreven over bordeelbezoek, homofilie, zelfbevrediging.

6.    Taalgebruik; zo natuurlijk mogelijk weergegeven dialogen en neologismen (de gewone taal voldeed niet voor speciale gewaarwordingen).

7.    Er is sprake van een ik - of personale verteller. Geen auctoriale verteller, zoals bij de idealistische roman.

8.    Er wordt zeer afstandelijk/objectief verteld. De schrijver geeft geen waardeoordelen.

De titel van het boek geeft het determinisme in het Naturalisme eigenlijk al duidelijk weer. Noodlot betekent dat er een onveranderlijk verloop in het leven van iemand plaatsvindt, waarbij de persoon in kwestie niet bij machte is zelf invloed op de gang van zake uit te oefenen. Dit is een belangrijk aspect van de naturalistische stroming. 

De personage van Bertie geeft ook aan dat het zijn (nood)lot is om Eve en Frank uit elkaar te drijven.

De hoofdpersoon, in dit geval is dat Frank, heeft in dit verhaal last van verveling. Hij is een beetje verveeld geraakt in zijn rijke wereld en vindt Bertie groot vermaak, hij amuseert zich zeer met hem, het is ineens een hele verandering.

Opvoeding en milieu komen ook vaak aan bod, zo wordt in het begin van het boek de achtergrond van Bertie en Frank beschreven.
Alles wat Bertie bijvoorbeeld verkeerd doet wordt goedgepraat door de schuld te geven aan zijn opvoeding/milieu. Bertie kan er nu eenmaal niets aan doen dat hij zo is. (Dat is nou eenmaal bepaald door het lot).

Er is bij dit boek niet zozeer sprake van alleen een ik- of personale verteller, maar de auctoriale verteller komt er ook in voor. Couperus maakt gebruik van een alwetende verteller. Alle gedachtes van de personages worden expliciet beschreven en de relaties tussen de personages ook.
Dit kenmerk komt dus niet helemaal overeen met bovengenoemde punt 7.

Het boek is zeker objectief geschreven, de schrijver laat zijn mening nergens naar voren komen, dit aspect van het naturalisme is dus goed weergegeven.

Veel van de bovengenoemde kenmerken komen dus sterk terug in dit boek. Daarom valt te concluderen dat dit boek zeker tot het Naturalisme behoort.
Het determinisme komt naar voren doordat Bertie, die Eve en Frank uit elkaar drijft, zijn gedrag wijdt aan het noodlot, het zou al zo voorbestemd zijn.
Couperus wilt zeggen dat mensen geen vrije wil hebben, hij weergeeft dat door zijn personage Bertie, hij weet dat hij foute dingen doet, maar toch doet hij het, omdat het lot het zo bedoeld heeft.
De belangrijkste aspecten van het Naturalisme zijn dus wel verwerkt in dit boek.